باسمه تعالی
تاریخچه مختصر علوم شناختی در ایران
تلاش‌های اولیه برای معرفی علوم شناختی در ایران، توسط مرحوم دکتر لوکس استاد فرهیخته دانشگاه تهران صورت گرفت. وی توجه دانشجویان را به این زمینه جدید دانش و فناوری جلب کرد. او شاگردان برجستهای تربیت نمود.
به تلاش آن مرحوم در سال 1375 “پژوهشکده سیستم‌های هوشمند” در مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات تاسیس شد. ریاست آن مجموعه تا سال 1377 بر عهده وی بود و در فاصله سال 1377 تا 1381 ریاست آن را دکتر شاهین روحانی بر عهده داشت. در سال 1381 پژوهشکده سیستم های هوشمند به “پژوهشکده علوم شناختی” تغییر نام یافت و دکتر حسین استکی ریاست آن را بر عهده گرفت که هنوز با همین نام به فعالیت خود ادامه می دهد و دوره دکتری علوم اعصاب شناختی (گرایش مغز و رایانش) را ارائه می دهد.
از سمتی دیگر در سال 1377 به همت دکتر سیدکمال خرازی و تنی چند از اساتید روان شناسی و روان‌پزشکی موسسه مطالعات علوم شناختی به عنوان یک موسسه غیر انتفاعی با هدف انجام پژوهش در زمینه علوم شناختی تأسیس گردید که ریاست آن با دکتر جواد علاقهبندراد بود. در سال 1382 این موسسه توانست مجوز برگزاری دوره های دکتری و کارشناسی ارشد علوم شناختی در ایران را از وزارت علوم دریافت کند و تحت عنوان «پژوهشکده علوم شناختی» به تربیت دانشجو بپردازد. ریاست این پژوهشکده به ترتیب پس از دکتر علاقه بند راد با دکتر حمید رضا نقوی، دکتر رضا زمانی و دکتر حمید رضا پور اعتمادبوده است.
پژوهشکده علوم شناختی دوره دکتری در رشته های علوم اعصاب شناختی (گرایش مغز و شناخت)، روان شناسی شناختی، مدلسازی شناختی، زبان شناسی شناختی و فلسفه ذهن و همچنین دوره کارشناسی ارشد در رشته های روان شناسی شناختی و ذهن، مغز و تربیت را ارائه می دهد و سالانه از طریق کنکور سراسری دانشجو می پذیرد.
در سال 1387 به منظور توسعه علوم و فناوریهای شناختی در سطح ملی، شورای عالی اتقلاب فرهنگی به دکتر خرازی مأموریت داد پیش نویس سند راهبردی توسعه این دانش و فناوری نوین را تهیه نماید. این مهم در کارگروهی به ریاست او و با همکاری جمعی از اساتید رشته های مختلف علوم شناختی انجام گرفت و در شورای تخصصی تحول در نظام آموزشی به تصویب اولیه رسید و نهایتاً در سال 1390 در صحن شورایعالی مصوب و توسط رئیس جمهور وقت ابلاغ گردید. همچنین در سال 1390 شورایعالی انقلاب فرهنگی با تصویب سند نقشه جامع علمی کشور حوزه علوم شناختی در ایران را به عنوان اولویت الف علمی کشور ذکر و معرفی نمود.
از سوی دیگر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1390 با تاسیس کمیته علوم و فناوریهای شناختی به تدوین برنامه های دوره های دکتری و کارشناسی ارشد پرداخت. این کمیته که ریاست آنرا دکتر خرازی بر عهده دارد تا به حال با کمک موسسات و اساتید حوزه های مختلف علوم شناختی موفق شده است برنامه درسی دوره های دکتری روان شناسی شناختی، زبان شناسی شناختی، مدلسازی شناختی، فلسفه ذهن را تدوین و به تصویب برساند و برنامه دکتری علوم اعصاب شناختی را مورد بازنگری قرار دهد. همچنین برنامه دوره های کارشناسی ارشد روان شناسی شناختی و دوره ذهن، مغز و تربیت نیز در همین کمیته تدوین و به تصویب شورای برنامه ریزی وزارت رسیده است.
در سال 1391 بر اساس مفاد سند مزبور، ستاد راهبری توسعه علوم و فناوریهای شناختی در معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور تاسیس و دکتر سید کمال خرازی به دبیری این ستاد منصوب گردید. ستاد عملاً از تابستان سال 1391 کار خود را آغاز و به تمهید مقدمات پرداخت.
برگرفته از:
